Hypotheek | De spaarhypotheek

Hypotheek

30 okt

Geschreven door Martin Kok

De spaarhypotheek is een hypotheekvorm waarbij er sprake is van een geleend bedrag waarop niet direct wordt afgelost, maar aan het einde van de looptijd door de uitkering van een spaarplan. Wanneer het spaarplan een spaarverzekering is, dan wordt het een spaarhypotheek genoemd. Wanneer het spaarplan een spaarrekening is, dan wordt het een bankspaarhypotheek genoemd.

De spaarhypotheek kan sinds 01-01-2013 niet meer worden gesloten als nieuwe aflossingsvorm. Wel is het mogelijk om deze aflossingsvorm mee te nemen naar een nieuwe woning. Dit heet fiscaal geruisloos voortzetten en daar hebben we hier meer over uitgelegd.

De fiscale regels ten aanzien van de spaarhypotheek zijn complex. Neem daarom voor persoonlijk advies altijd contact met ons op. Een fout is snel gemaakt en vaak onherstelbaar, met mogelijk zeer grote gevolgen!

De spaarverzekering

De spaarverzekering is een levensverzekering. Er vindt altijd een uitkering plaats. Deze uitkering hangt af van het doelkapitaal of het verzekerde kapitaal bij overlijden. Het doelkapitaal is het bedrag dat er is bedoeld op aan het einde van de looptijd te hebben opgebouwd. Het verzekerde kapitaal bij overlijden keert uit bij voortijdig overlijden van (één van) de verzekerde (n).

Wanneer er sprake is van zowel een verzekerd doelkapitaal als een verzekerd kapitaal bij overlijden op één polis, dan heet deze verzekering een gemengde (kapitaal-) verzekering. Er kunnen meerdere personen verzekerd zijn op één polis. De polis stopt wanneer de eerste verzekerde overlijdt.

De polis stopt en keert uit bij het overlijden van een verzekerd of bij het in leven zijn aan het einde van de looptijd.

Het verzekerde doelkapitaal

Het verzekerde doelkapitaal en het verzekerde kapitaal bij overlijden kan van elkaar verschillen. Sinds 01-01-2013 mag het verzekerde doelkapitaal niet meer worden verhoogd.

De spaarverzekering in Box I

Een hypotheek waar een spaarverzekering aan is gekoppeld is gekoppeld heet een spaarhypotheek. De spaarverzekering kan door een clausule op de polis fiscaal in Box I geplaatst zijn. Dan is het een Kapitaalverzekering Eigen Woning (KEW).

Een KEW-clausule kon tot uiterlijk 01-04-2013 op de polis worden geplaatst. De wetgever heeft 3 maanden extra tijd (na 01-01-2013) gegeven om een eventuele gewenste omzetting te kunnen afronden. Het verzoek moet de verzekeraar hebben bereikt voor 01-04-2013, de administratieve afhandeling mocht later zijn afgerond.

De uitkering moet dan altijd gebruikt worden voor aflossing van je eigenwoningschuld. Doe je dat niet, dan moet je waarschijnlijk belasting betalen. Bij de veel gestelde vragen staat hoe deze berekening plaatsvindt.

Wanneer een polis is afgesloten vóór 01-01-1992 dan heet dit een pré-Brede Herwaarderingsverzekering. Een polis die afgesloten is tussen 01-01-1992 en 14-09-1999 heet een Brede Herwaarderingspolis.

De spaarverzekering in Box III

Wanneer er op de spaarverzekeringspolis geen KEW-clausule geplaatst is, dan valt de waarde in box III. Jaarlijks moet deze waarde worden verantwoord in Box III bij je belastingaangifte. Deze clausule kon tot 01-01-2013 op een Box III-polis worden geplaatst. Nu is dat niet meer mogelijk. Uitzonderingen staan onder het volgende kopje.

Als de polis is verpand aan de geldverstrekker van de lening, wat veelal het geval is, dan zal de uitkering naar de geldverstrekker toegaan voor de aflossing van de eigenwoningschuld. Wanneer de verpanding vervalt en de polis wordt afgekocht, dan mag je de afkoopwaarde besteden waaraan je zelf wilt.

De spaarverzekering in Box III voor 14-09-1999

Wanneer een kapitaalverzekering is afgesloten vóór 14-09-1999 dan geldt er een bijzondere bezitsvrijstelling. Deze bedraagt € 123.428,=. De hoogte hiervan wordt niet verhoogd (geïndexeerd). Tot deze waarde wordt deze kapitaalverzekering niet bijgeteld bij het vermogen in Box III.

Ook de uitkering is vrijgesteld tot € 123.428,=.
De bezitsvrijstelling eindigt op 14-09-2029.
Het verzekerde kapitaal mag niet zijn verhoogd vanaf 14-09-1999
Er moet minimaal 15 jaar premie zijn betaald voor de uitkeringsvrijstelling
Als een verzekering voor 01-04-2013 is omgezet naar een Box I-product, dan is de vrijstelling in Box I verhoogd met de waarde op de verzekering per datum omzetting.

De spaarverzekering in Box III voor 01-01-1992

Wanneer de polis is afgesloten vóór 01-01-1992, dan is de uitkering onbeperkt vrijgesteld.

De waarde is vrijgesteld tot € 123.428,=. Was de waarde op 31-12-2000 hoger dan € 123.428,=, dan is de waarde per 31-12-2000 de hoogte van de bezitsvrijstelling.
Waardeontwikkeling na 31-12-2000 wordt belast in Box III.
Het verzekerde kapitaal (of de inleg) mag niet zijn verhoogd sinds 01-01-1992.
De looptijd mag sinds 01-01-1992 niet zijn verlengd.
Als een verzekering voor 01-04-2013 is omgezet naar een Box I-product, dan is de vrijstelling in Box I verhoogd met de waarde op de verzekering per datum omzetting.
Een uitkering imputeert niet op de vrijstelling van een KEW/SEW of vrijgestelde Brede Herwaarderingspolis.
Er moet minimaal 12 jaar premie zijn betaald

Rekenvoorbeeld

Iemand had een pré Brede Herwaarderingspolis met een waarde van € 120.000,= op het moment van omzetten naar een KEW. De vrijstelling bedraagt voor deze polishouder dan € 120.000,= + € 171.000,= (2021) = € 291.000,=

De bankspaarrekening (SEW)

De bankspaarrekening is geïntroduceerd om ook banken de mogelijkheid te geven om zelfstandig een aflossingsplan voor spaarverzekeringen aan te kunnen bieden. Buiten de verzekeringssfeer. Deze bankspaarrekening heet een Spaarrekening Eigen Woning, afgekort (SEW).

In de administratie van de aanbieder is aangetekend dat het een geblokkeerde spaarrekening betreft.

Het omzetten van de spaarvorm

Het is mogelijk om een spaarverzekering om te zetten naar een bankspaarrekening of andersom. De regels hiervan zijn complex. Op onze website staat er hier meer over geschreven. Neem als je dit wilt doen altijd tijdig contact met ons op.

Fiscale aspecten

In 2001 is het huidige belastingstelsel geïntroduceerd. Nadien is gebleken dat er veel situaties waren waarbij niet duidelijk was hoe de regels t.a.v. kapitaalverzekeringen moesten worden geïnterpreteerd. Later, per 01-01-2008. is ook de bankspaarrekening erbij gekomen. Op basis van de gestelde vragen heeft de Staatssecretaris diverse antwoorden gegeven. Deze antwoorden zijn in de adviespraktijk belangrijk. Hier kun je de antwoorden vinden op deze vragen.

Uiterste ingangsdatum nieuwe KEW of SEW

De uiterste datum dat een nieuwe KEW of SEW afgesloten kon worden is 31-12-2012. Hierop is één uitzondering. Dit betreft een KEW of SEW die is afgesloten ten behoeve van een koop die in 2012 is aangegeven, maar die uiterlijk bij de notaris is gepasseerd op 31-12-2013.

De imputatieregeling

Nog uit te werken

Fictieve uitkering

Wanneer er niet (meer) wordt voldaan aan de eisen die er zijn m.b.t. een KEW of SEW dan komt deze (al dan niet) fictief tot uitkering. Waarmee wordt bedoeld dat deze misschien nog wel loopt, maar waarbij deze fiscaal tot uitkering is gekomen. Het rendement wordt dan volledig belast. Er is geen vrijstelling van toepassing. Omdat er geen vrijstelling is gebruikt imputeert de vrijstelling dan ook niet. In de onderstaande situaties is er sprake van een zogenaamde fictieve uitkering:

De uitkering benutten voor andere doeleinden dan aflossing van een goedgekeurde bestemming
Niet meer voldoen aan de eisen van jaarlijks inleggen
De bandbreedte ongeoorloofd overschrijden
Een langere looptijd dan 30 jaar
Verlenging van de looptijd na 01-04-2013
Verhoging van het doelkapitaal na 01-04-2013
Verhoging van de premie / inleg na 01-04-2013

Wat zijn verschillen tussen de KEW en SEW?

In onderstaand schema staan de verschillen naast elkaar.

Veelgestelde vragen

Kan ik een nieuwe (bank-) spaarhypotheek afsluiten?

Als je nog geen spaarhypotheek hebt, dan kun je geen spaarhypotheek afsluiten. Als je een lopende spaarhypotheek hebt, dan kun je deze wel voortzetten bij een andere geldverstrekker. Fiscaal gezien is het namelijk geen nieuwe lening. Hierover kun je meer lezen bij fiscaal geruisloos voortzetten.

Wat is verstandig om te doen als je rentevaste periode afloopt?

Veel (bank-) spaarhypotheken die zijn afgesloten voor 01-01-2013 zijn doorgerekend op basis van een verwachte renteopbrengst, gelijk aan de rente bij aanvang. Wanneer de rente omlaag gaat, bij een nieuwe rentevaste periode, dan zal de inleg of premie (fors) stijgen. Per situatie zal moeten worden beoordeeld of het voortzetten verstandig en voordelig is of dat omzetting naar een andere aflossingsvorm interessanter kan zijn. Dit hangt mede af van overige doelstellingen.

Wat zijn de fiscale regels met betrekking tot de KEW en SEW?

De oorspronkelijke looptijd mag niet worden verlengd
Gedurende de gehele looptijd mag de verhouding tussen de laagste en de hoogste premie niet meer zijn dan 1:10
Er moet sprake zijn van een periodieke betaling, in ieder geval jaarlijks
Het doelkapitaal mag niet worden verhoogd
De hoogte van het op te bouwen bedrag is gemaximeerd
De looptijd is maximaal 30 jaar
De looptijd mag sinds 01-01-2013 niet zijn verlengd
Er moet sprake zijn van een eenmalige uitkering, ter aflossing van een (voormalige) eigenwoningschuld of een restschuld
De polis of rekening moet zijn afgesloten bij een professionele bank of verzekeraar
Er is recht op een belastingvrije uitkering ter grootte van de vrijstelling. Deze wordt jaarlijks aangepast.

Zijn er uitzonderingen toegestaan voor de 1:10-verhouding?

Ja.

Wanneer door rentewijzigingen gedurende de looptijd de inleg of premie zodanig verhoogd of verlaagd moet worden om het oorspronkelijke doelkapitaal te behouden, dan is dit, als er sprake is van een garantiekapitaal, toegestaan.
Ook na een toedeling bij beëindigen van een fiscaal partnerschap is een overschrijding van de bandbreedte mogelijk.
Als door een extra storting, naast de reguliere jaarlijkse betalingen er een overschrijding is, dan is een bandbreedte van 1:11 toegestaan.
Als er door een fout in een berekening in het verleden er een overschrijding is ontstaan, dan is een bandbreedte van 1:11 toegestaan.

Wat is de hoogte van de KEW-vrijstelling?

Deze bedraagt in 2021 € 171.000,= (per belastingplichtige). Verder geldt dat de vrijstelling nooit hoger is dan de eigenwoningschuid.

Wordt de hoogte van de KEW-vrijstelling aangepast?

Ja, jaarlijks wordt deze verhoogd (geïndexeerd).

Wat gebeurt er als je op het moment van uitkeren geen eigenwoning (-schuld) hebt?

Dan geldt toch de maximale vrijstelling van € 171.000,= (per belastingplichtige).

Is er een uitzondering op de maximering van de hoogte van de vrijstelling op de eigenwoningschuld?

Ja, wanneer iemand goedkoper gaat wonen (waarmee bedoeld wordt: een lagere nieuwe eigenschuld aangaat), dan is tot 6 maanden daarna de uitkering vrijgesteld tot de hoogte van de voormalige eigenwoningschuld.

Is de vrijstelling overdraagbaar?

Ja, een (resterende saldo aan) vrijstelling kan worden toebedeeld aan een fiscaal partner. Op het moment van uitkeren moet er dan sprake zijn van jaarfiscaalpartnerschap.

Geldt de vrijstelling per product?

Nee, de vrijstelling geldt per belastingplichtige voor alle KEW's, SEW's en BEW's tezamen en deze geldt slechts eenmalig. Deze vrijstelling heet ook wel de lifetime-vrijstelling.

Wat gebeurt er als de uitkering hoger is dan de vrijstelling?

Dan wordt het meerdere fiscaal belast in Box I, in dezelfde box als waar inkomen uit werk en woning belast wordt.

Hoe wordt het te betalen bedrag aan belasting berekend als de uitkering hoger is dan de vrijstelling?

Het bedrag dat als inkomen moet worden aangemerkt wordt berekend op basis van een formule. Deze formule heet de saldomethode. De uitkomst is het belast interestbestanddeel. De formule is ((U -/- V)/U))* (U-/-P).

U staat voor de de uitkering
V staat voor de vrijstelling
P staat voor de som van alle betaalde premies / inleg

De hoogte van de vrijstelling en de wijze waarop deze wordt berekend staat

Maakt het uit of er sprake is van een garantiekapitaal of niet?

Ja, bij een FGV, waarbij er geen sprake is van een garantiekapitaal mag de inleg of premie niet worden verhoogd. Wanneer er wel sprake is van een gegarandeerd doelkapitaal, dan mag dit bedrag niet worden verhoogd.

Wat zijn de verschillen tussen een KEW en SEW bij overlijden?

Een SEW kan bij overlijden worden voortgezet door nabestaanden, een KEW niet.
De uitkering van een KEW is belast bij de begunstigde, de uitkering van een SEW is belast bij de erfgenamen
De uitkering bij een KEW valt vanwege de begunstiging buiten de nalatenschap, de waarde van een SEW valt binnen de nalatenschap.

Welke geldverstrekkers bieden (nog) een spaarhypotheek aan?

Veel geldverstrekkers zijn gestopt met het aanbieden van spaarverzekeringen. Daarom is het aanbod erg beperkt. Een bankspaarhypotheek is vaak goedkoper.

Aegon
Rabobank

Welke geldverstrekkers bieden (nog) een bankspaarhypotheek aan?

Wij kunnen alle onderstaande aanbieders vergelijken voor je.

ABN AMRO
Aegon
BLG Wonen
Florius
ING
Nationale Nederlanden
Obvion
Rabobank
Regiobank
SNS Bank
Woonfonds

Wat zijn de gevolgen van een lagere rente bij een nieuwe rentevaste periode?

De inleg of premie zal stijgen. Dit zijn netto lasten. Hier hebben we uitgebreide uitleg geschreven over de gevolgen, met rekenvoorbeeld en vergelijkingen. Neem altijd contact met ons op als de rentevaste periode van je (bank-) spaarhypotheek (binnenkort) afloopt.

Hoe bereken je een maximale extra storting?

Je moet eerst berekenen wat de (regeuliere) jaarpremie of jaarinleg is. Hierbij gaat het om een periode van 12 maanden die geteld worden vanaf de start van het aflosplan. Dit jaar kan dus anders zijn dan een kalenderjaar! Bij een gemengde verzekering moet de premie die er voor een overlijdensrisicodekking wordt betaald opgeteld worden bij de spaarpremie.
Vermenigvuldig dit bedrag met 10.
Trek hier de berekende (reguliere) jaarpremie of jaarinleg vanaf.

Voorbeeld

Premie: € 250 per maand. Wat is de maximale aanvullende storting? Jaarpremie: € 3.000,=. Jaarpremie * 10 = € 30.000,= Maximale aanvullende storting: € 30.000,= -/- € 3.000,= = € 27.000,=

Wanneer deze storting is verricht is de minimale premie in de volgende jaren minimaal € 3.000,= per jaar.

Wat is een voordeel van een (bank-) spaarhypotheek?

Gedurende de looptijd los je niets af op de hoofdsom. Je behoudt hierdoor renteaftrek over de hele lening. Op het spaarplan ontvang je een (netto) rentevergoeding die gelijk is aan het percentage dat je betaalt voor de hypotheek. De uitkering is in beginsel belastingvrij. Door het rente-op-rente effect kan het spaarsaldo aangroeien. Zeker bij hogere rentes is dit erg interessant. Daarom zijn er in het verleden zeer veel (bank-) spaarhypotheken afgesloten.

De netto kosten van de hypotheekrente (vanwege het fiscale voordeel) zijn vaak lager dan de netto baten op het aflossingsplan.

Wat is een nadeel van een (bank-) spaarhypotheek?

Wanneer het te betalen rentepercentage daalt, moet er (fors) meer worden ingelegd op het spaarplan om alsnog op hetzelfde doelkapitaal uit te komen op hetzelfde moment. Je profiteert dan vaak niet echt van een lagere rente, bijvoorbeeld bij verlenging van je rentevaste periode. Hier hebben we meer over dit onderwerp geschreven.

Hoe zit het bij premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid?

Wanneer er op een kapitaalverzekering premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid is meeverzekerd en op grond van die verzekering hoeft er geen premie betaald te worden (de premie wordt betaald door de verzekeraar), dan wordt er toch voldaan aan de vereiste van jaarlijkse premiebetaling (goedkeuring)

Is er een uitzondering op de verplichting van een eenmalige uitkering?

Ja, er zijn er zelfs twee.

Bij een uitkering bij overlijden, waarbij de verzekering wordt voortgezet ten behoeve van een uitkering bij leven.
Bij splitsing na het verbreken van fiscaal partnerschap, waarbij de ene partner besluit het toegekende deel de stoppen en de andere partner het toegekende deel voortzet.

Hoe verdeel je een uitkering van een KEW/SEW met je fiscaal partner?

Bij de Belastingdienst moet een verzoek worden ingediend hiervoor. Hierbij verzoek je om de uitkering 50/50 te verdelen. Een andere verdeling is niet toegestaan. Deze keuze kan verstandig zijn als de uitkering de (resterende) vrijstelling zou overschrijden.

Hoe werkt het als je je wilt beroepen op een vrijstelling van je fiscaal partner als deze is overleden?

Je moet in de aangifte inkomstenbelasting aangeven dat er gebruik wordt gemaakt van de (resterende) vrijstelling van de overleden partner. De eigen vrijstelling wordt altijd als eerste uitgenut. Is de uitkering hoger dan de eigen vrijstelling, dan wordt daarna de vrijstelling van de overleden partner benut.

Wat gebeurt er als je een gedeelte van de uitkering gebruikt voor consumptieve doeleinden?

De volledige uitkering moet worden gebruikt voor aflossing op een bestaande eigenwoningschuld. Als dat niet zo is, dan wordt het volledige rendement volgens de saldomethode belast.

Wat gebeurt er als je gaat huren en geen eigenwoningschuld hebt om een KEW/SEW op af te lossen?

Er kan dan gebruik worden gemaakt van de versoepelingsregeling. De uitkering is dan toch onbelast. Wel zal de uitkering leiden tot een verlaging van de vrijstelling.

Gerelateerde onderwerpen

Artikel 10bis.2 Wet inkomstenbelasting 2001 (KEW/SEW, fiscaal; opvolgende artikelen over hetzelfde onderwerp)

Martin Kok